Maarten van Buuren
Filosofisch Café 27 maart ‘23
Stoa was de belangrijkste filosofische beweging van de klassieke oudheid. Volgens Stoa draait de hele wereld om de Logos (dat wil zeggen de ratio of rede). Natuur (fysica), denken (logica) en handelen (ethica) worden erdoor bepaald.
Deze drieslag (fysica, logica, ethica) ligt ook ten grondslag aan Spinoza’s Ethica.
Stoa en Spinoza leren dat geluk bereikbaar is voor wie bereid is zich in deze drie gebieden te oefenen.
Filosofisch Café Tertulia
SPINOZA EN DE STOA
'Over de zoektocht naar geluk in fysica, logica en ethica’
Datum: 27 /03/2023
-
Maarten van Buuren heeft zich in zijn veelzijdige oeuvre diepgaand beziggehouden
met de filosofie van Baruch de Spinoza en meer recent ook met die van de Stoa. Zijn
lezing in het KAdeCafé bood het publiek een glasheldere inleiding in het
gedachtengoed van Spinoza vanuit het perspectief van de filosofie van de Stoa
(waardoor Spinoza duidelijk beïnvloed was.
De Stoa biedt een leer die drie gebieden omvat in één systematiek: Zijn, Denken en
Doen. Het denken (het terrein van de epistemologie of kenleer) sluit aan op het zijn
(het terrein van de ontologie of zijnsleer) en het doen (de ethiek) sluit aan op beide
voorgaande. Men dient te handelen in overeenstemming met het zijn dat door het
denken gedacht kan worden – de menselijke ‘logos’ kan de ‘Logos’ (de logische orde
van het universum) vatten/spiegelen omdat hij daaraan gelijkvormig is.
Spinoza is goed te begrijpen wanneer we zien dat hij zijn Ethica bestaat uit diezelfde
drie delen.
Van Buuren zoemde nader in op die drie aspecten van de Ethica van Spinoza.
Na de pauze volgde in een levendig gesprek nadere verheldering van een aantal besproken ideeën en kwam expliciet het onderscheid van Spinoza’s ethiek met de christelijke naastenliefde aan de orde (en de verwantschap van Nietzsches idee van een ‘Umwertung aller Werte’ met Spinoza: het kwade is wat je zwakker maakt, het goede is wat je sterker maakt. Alsook de mogelijkheden ideeën van Spinoza therapeutisch in te zetten.
Al met al was het een avond vol nieuwe inzichten en interessante discussies. Het is duidelijk dat de filosofie van Spinoza en de Stoa nog steeds relevant is en ons kan helpen om een beter begrip te krijgen van de wereld om ons heen. Maarten van Buuren heeft met zijn lezing laten zien hoe inspirerend en verrijkend deze filosofie kan zijn.
-
Maarten van Buuren is hoogleraar Franse literatuur aan de Universiteit Utrecht en vertaler. In 2008 verscheen zijn bestseller Kikker gaat fietsen!, een verslag van zijn worsteling met depressies.
Daarna schreef hij in 2012 De afrekening, een kritische beschouwing over het gewapend verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.Samen met Joep Dohmen publiceerde hij twee boeken, De prijs van de vrijheid (2011) en Van oude en nieuwe deugden (2013).In Spinoza - vijf wegen naar de vrijheid (2016) werpt van Buuren een verhelderend licht op Spinoza's moeilijk doordringbare filosofie, en met Spinoza - Ethica (2017) maakt hij een vertaling die het Latijnse origineel dichter dan ooit benadert en tevens een nieuw en verhelderend licht werpt op de sleutelbegrippen van Spinoza's denken. In 2022 verscheen zijn vertaling van 'Marcus Aurelius en de Stoa' van Pierre Hadot.
Bestel hier zijn boek :Marcus Aurelius en de Stoa. Bij: Damon, uitgever.
Hoe denkt een Stoïcus? Inzichten van Marcus Aurelius | Gesprek met Maarten van Buuren
